نقش اینکوترمز در معاملات بین المللی انکارناپذیر است. اینکوترمز یا همان قواعد تجاری بین المللی در جایی به کار گرفته می شود که در یک قرارداد تجاری بین المللی ، کالا از یک محل به محل دیگر حمل می شود. انتقال کالا و در مقابل دریافت وجه و مبلغ آن، اساسی ترین بخش و هدف اصلی یک قرارداد بین المللی خرید و فروش کالا را تشکیل می دهد.
چرا که وظایف طرفین قرارداد بین المللی حکم می کند فروشنده به دنبال دریافت وجه و خریدار به دنبال دریافت کالای خریداری باشد و جز این، اساسا قرارداد تجاری بین المللی برای آنها مفهومی ندارد و این نقش اینکوترمز در معاملات بین المللی است.
بر هیمن مبنا است که گفته می شود قراردادهای تجاریی بین المللی در تجارت بین الملل ابزاری است که طرفین قرارداد بین المللی آن را برای رسیدن به اهداف مشخص شده به کار می گیرند.
بنابر این مفاد قراردادهای بین المللی و شروط عمومی و اختصاصی حول محور این دو مقوله قرار می گیرند. در مورد مکانیزم های اطمینان بخشی که فروشنده باید در پیش گیرد تا وجه را به بهترین وجه ممکن و با کمترین ریسک دریافت کند و اینکه در این زمینه چطور یک وکیل تجاری بین المللی می تواند به وی کمک کند.
مهمترین مواد یک قرارداد خرید و فروش باید به این امور بپردازد و تا آنجا که ممکن است، شیوه و محل و سایر موضوعاتی که راجع است به تحویل کالا به صورت کاملا آشکار تعیین گردد.
مفهوم ساده اینکوترمز را اینگونه بیان می کنیم تا نقش اینکوترمز در معاملات بین المللی را بشناسیم. سابقا دو طرف خریدار و فروشنده برای اینکه کالا به دست خریدار برسد با پرسشهای زیادی رو به رو بوده اند، و بخش زیادی از اوقات مذاکرات قراردادی به توافق بر سر این موضوعات صرف می گردید.
سوالات متداول درباره اینکوترمز در حقوق تجارت بین المللی
- خریدار کالای خربداری شده را کجا تحویل بگیرید؟
- در محل انبار فروشنده خارجی و یا در محل فعالیت وی؟
- هزینه و تعهد حمل کالا با چه کسی است؟
- هزینه و تعهد بیمه با چه کسی است؟
- هزینه بازرسی کالاها با چه کسی است؟
- هزینه اخذ مجوزهای صادراتی باچه کسی است؟
- قرارداد حمل کالارا چه کسی منعقد می کند؟ و هزینه آن با کیست؟
می دانیم پاسخ به تمامی آنها، نیازمند صرف وقت و مذاکرات فشرده در این خصوص خواهد بود. البته اینها صرفا سئوالاتی کلی در این زمینه می باشد، اینکه در زمان بارگیری کالا (در کانتینر)، کانتینر به لبه حصار کشتی برخورد کند و کالا تلف شود آیا بر عهده خریدار است یا فروشنده مسئله ای متعارف نبست که در جلسه برای مذاکرات قراردادهای تجاری بین المللی مطرح گردد و بررسی اینگونه ریسکها، معمولا مورد توجه یک وکیل قراردادهای بین المللی است تا یک تاجر بین المللی.
از این روی، جامعه تجارت بین المللی به مرور دریافت که می تواند با کد گذاری صورتهای مختلف و فروض مختلف و انتخاب یک کد، طرفین قرارداد را به درک مشترک سوق دهند.
به عبارت دیگر صورتهای مختلفی که تحویل کالا از محل تجاری فروشنده در کشور خود طی می کند تا به محل خریدار برسد در نظر گرفته شد و در مورد هر فرض و موقعیت قاعده مخصوصی تعیین شد، بنابراین با مشخص کردن یک قاعده، دو طرف در می یافتند که کالا در کجا و با صرف چه هزینه هایی تحویل می گردد. به این ترتیب مفهوم ساده اینکوترمز شناخته می شود.
قواعد تجاری بین المللی که موسوم است به اینکوترمز، در حقیقت بخشی از رابطه خرید و فروش کالا است که به تحویل دادن و تحویل گرفتن کالا و سایر هزینه ها و موارد پیرامونی آن می پردازد که مستقیما بر اقتصادی بودن و یا اقتصادی نبودن خرید و یا فروش شما اثر می گذارد. چونکه اگر بنا باشد شما کالا را در محل بندر فروشنده در یک کشور تحویل بگیرید، مجبورید هزینه حمل و بیمه آن را به عنوان خریدار تا محل مقصدتان متقبل شوید.
می دانیم اینکه کالا در کجا تحویل می شود دارای قیمتهای متفاوت است، البته منظور از تفاوت قیمت، قیمت های اضافی ناشی از هزینه های حمل، بیمه، تشریفات گمرکی و سایر موارد است که به قیمت تمام شده برای خریدار اضافه می شود و به عبارت دیگر می توان گفت مبلغ کالا در مکانهای مختلف چقدر برای شما تمام می شود.
برای درک نقش اینکوترمز در معاملات بین المللی باید دانست که هریک از این اصطلاحات در بردارنده حقوق و تکالیفی است. فرضا اگر قرارداد شما برمبنای قاعده ( CPT ) تنظیم شده است و شما خریدار کالای مورد نظرهستید، فروشنده می بایست کالا را به شرکت حمل و نقل تحویل دهد، مجوزهای صادراتی را اخذ نماید، اگر کشور متبوع وی برای صدور مجوز صادرات مالیات وضع نموده هزینه های لازم را بپردازد، هزینه بارگیری کالا و هزینه حمل و نقل را بپردازد و غیره .
بنابراین با دقت تمامی جزییات را می بایست درنظر بگیرید و هزینه ، فایده را محاسبه دقیق نمایید و آن را به یکی از موارد وظایف طرفین قرارداد بین المللی اضافه نمایید.
می دانیم که نقش اینکوترمز در معاملات بین المللی منحصر به این موارد نیست. در این زمینه تنها مشاوره مالی کفایت کننده نیست، بلکه به مشاوره گمرکی نیز نیازمندید تا از مقررات گمرکی و بازرگانی نیز مطلع شوید.
به عنوان نمونه می توان به جریمه استفاده از ناوگان خارجی اشاره نمود که مقرر می دارد اگر در مواردی که کشتیرانی جمهوری اسلامی حضور دارد از ناوگان خارجی استفاده کنید، جریمه ای( حدودا ۱۰%) به شما تعلق خواهد گرفت. که بر افزایش هزینه تمام شده شما موثر است.
این امر لزوم هماهنگی و همکاری یک تیم که متشکل از مشاور حقوقی تجارت بین المللی، مشاور مالیاتی، مشاور بازرگانی، مشاور فنی و یا شاید حتی یک ترخیص کار را روشن می کند که البته نهایتا تمامی این مشاوره ها توسط وکیل تجارت بین الملل در قرارداد به نحو صحیح قانونی درج خواهد گردید.